EU AI Act
Alles wat je moet weten over de eerste AI-wetgeving ter wereld
Van risicoclassificaties tot compliance deadlines, van boetes tot best practices. Dé definitieve bron voor AI-professionals in Nederland en België.
Wat is de EU AI Act?
Een introductie tot 's werelds eerste AI-wetgeving
De EU AI Act is de eerste alomvattende wetgeving ter wereld die kunstmatige intelligentie reguleert. De wet is op 1 augustus 2024 in werking getreden en introduceert een risicogebaseerd kader dat AI-systemen indeelt in vier categorieën: onaanvaardbaar risico (verboden), hoog risico (streng gereguleerd), beperkt risico (transparantievereisten) en minimaal risico (vrij te gebruiken). Het doel is om innovatie te stimuleren terwijl fundamentele rechten en de veiligheid van EU-burgers worden beschermd.
Eerste ter wereld
De EU loopt voorop met 's werelds eerste alomvattende AI-regulering.
Risicogebaseerd
Proportionele eisen op basis van het risico dat AI-systemen vormen.
Bescherming
Beschermt fundamentele rechten terwijl innovatie wordt gestimuleerd.
Hoge boetes
Tot €35 miljoen of 7% van de wereldwijde jaaromzet.
Kernbegrippen
De fundamentele begrippen die je moet kennen
Om de EU AI Act te begrijpen, moet je eerst de kernbegrippen kennen. Een AI-systeem wordt gedefinieerd als een machinegebaseerd systeem dat, met verschillende niveaus van autonomie, output kan genereren zoals voorspellingen, aanbevelingen of beslissingen. De wet onderscheidt tussen providers (ontwikkelaars die AI op de markt brengen) en deployers (organisaties die AI gebruiken). Daarnaast zijn er specifieke definities voor GPAI (general-purpose AI) zoals ChatGPT.
AI-systeem definitie
Machinegebaseerd systeem dat met autonomie output kan genereren.
Provider
Ontwikkelaar die het AI-systeem op de markt brengt.
Deployer
Organisatie die het AI-systeem professioneel inzet.
GPAI
General-purpose AI zoals grote taalmodellen.
Risicoclassificatie
De vier risiconiveaus van AI-systemen
De EU AI Act hanteert een risicogebaseerde aanpak met vier categorieën. Onaanvaardbaar risico: verboden toepassingen zoals social scoring en manipulatieve AI. Hoog risico: streng gereguleerde systemen in kritieke sectoren zoals HR, onderwijs en zorg. Beperkt risico: systemen met transparantievereisten zoals chatbots. Minimaal risico: de meeste AI-toepassingen, vrij te gebruiken. De classificatie bepaalt welke verplichtingen gelden.
Onaanvaardbaar risico
Verboden: social scoring, manipulatieve AI, biometrische categorisering.
Hoog risico
Strenge eisen voor 8 sectoren: HR, onderwijs, zorg, etc.
Beperkt risico
Transparantievereisten voor chatbots en deepfakes.
Minimaal risico
Vrij te gebruiken: spamfilters, AI-games, etc.
Gerelateerde artikelen
Compliance & Governance
Hoe voldoe je aan de eisen?
Compliance met de EU AI Act vereist een systematische aanpak. Voor hoog-risico AI moet je een risicobeheersysteem implementeren, technische documentatie opstellen, data governance waarborgen en menselijk toezicht regelen. Daarnaast zijn er specifieke verplichtingen zoals de FRIA (Fundamental Rights Impact Assessment) en conformiteitsbeoordelingen. Een goede AI governance structuur binnen je organisatie is essentieel.
Documentatie
Uitgebreide technische documentatie is verplicht voor hoog-risico AI.
Risicobeheer
Een continu risicobeheersysteem gedurende de hele levenscyclus.
Menselijk toezicht
Betekenisvolle menselijke controle over AI-beslissingen.
FRIA & DPIA
Impact assessments voor fundamentele rechten en privacy.
Gerelateerde artikelen
Sector-specifieke Impact
Wat betekent de AI Act voor jouw sector?
De EU AI Act heeft verschillende impact per sector. De financiële sector krijgt te maken met overlap met EBA-richtlijnen. De publieke sector moet extra aandacht besteden aan fundamentele rechten. Startups en MKB krijgen proportionele eisen. Voor elke sector geldt: inventariseer je AI-systemen, bepaal de risicoklasse en start met compliance-voorbereiding.
Financiële sector
Extra richtlijnen via EBA voor krediet- en verzekeringsbeslissingen.
Publieke sector
Bijzondere aandacht voor fundamentele rechten en transparantie.
Startups & MKB
Proportionele eisen en toegang tot regulatory sandboxes.
Zorg & Onderwijs
Strenge eisen voor AI in diagnose en beoordeling.
Gerelateerde artikelen
Toezicht & Handhaving
Wie houdt toezicht en wat zijn de boetes?
De handhaving van de EU AI Act wordt gecoördineerd door het European AI Office op EU-niveau en nationale toezichthouders in elke lidstaat. In Nederland is dit de Algoritme Toezichthouder. De boetes zijn aanzienlijk: tot €35 miljoen of 7% van de wereldwijde jaaromzet voor verboden praktijken, tot €15 miljoen of 3% voor andere overtredingen. Incidentrapportage is verplicht bij ernstige storingen.
AI Office
Het Europese AI Office coördineert de handhaving op EU-niveau.
Nationale toezichthouder
Elke lidstaat wijst een nationale toezichthouder aan.
Boetes
Tot €35 miljoen of 7% van de wereldwijde omzet.
Incidentrapportage
Meldplicht binnen 15 dagen bij ernstige storingen.
Gerelateerde artikelen
AI Geletterdheid
De verplichte kenniseis vanaf februari 2025
Sinds 2 februari 2025 zijn alle organisaties die AI gebruiken verplicht om te zorgen dat hun personeel voldoende AI-geletterd is. Dit geldt voor iedereen die met AI werkt, ongeacht de risicoklasse van het AI-systeem. AI-geletterdheid omvat het vermogen om AI te begrijpen, kritisch te evalueren en verantwoord te gebruiken. Organisaties moeten beleid ontwikkelen en training aanbieden.
Al van kracht
De verplichting geldt sinds 2 februari 2025.
Breed bereik
Geldt voor álle organisaties die AI gebruiken, ongeacht grootte.
Training vereist
Organisaties moeten personeel adequaat opleiden.
Beleid nodig
Ontwikkel toetsbaar AI-geletterdheidsbeleid.
Gerelateerde artikelen
General-Purpose AI
Regels voor ChatGPT en andere grote modellen
GPAI (General-Purpose AI) zoals ChatGPT, Claude en Gemini krijgen specifieke regels vanaf augustus 2025. Providers moeten transparant zijn over trainingsdata, copyright respecteren en technische documentatie leveren. Voor modellen met systemisch risico (>10²⁵ FLOPs) gelden extra eisen. De EU werkt aan een gedragscode (Code of Practice) die providers moeten volgen.
Augustus 2025
GPAI-regels worden van kracht op 2 augustus 2025.
Documentatie
Technische documentatie en trainingsdata transparantie vereist.
Copyright
Respect voor auteursrechten bij trainingsdata.
Systemisch risico
Extra eisen voor modellen >10²⁵ FLOPs.
Belangrijke Deadlines
Alle implementatiedata op een rij
EU AI Act in werking
De wet treedt officieel in werking.
Verboden AI & AI Literacy
Eerste verplichtingen van kracht.
GPAI-regels
Regels voor general-purpose AI.
Hoog-risico verplichtingen
Hoofdverplichtingen voor hoog-risico AI.
Volledige naleving
Transitieperiode eindigt.
Veelgestelde Vragen
Antwoorden op de meest voorkomende vragen over de EU AI Act
Klaar om te starten?
Ontdek hoe wij jouw organisatie kunnen helpen met EU AI Act compliance.